Stan wojenny, komunizm – oczami ludzi żyjących w tamtych czasach.
Przedstawione wywiady są opinią subiektywną naszych rozmówców na temat stanu wojennego.
To wspomnienia tamtych czasów, niekoniecznie zgodne z chronologią historyczną.
Uczennice klasy III gimnazjum przeprowadziły wywiady z osobami, które żyły w tym czasie i doświadczyły trudów komunizmu.
Przedstawiamy relację:
Osoba, która udzielała pani redaktor pierwszego wywiadu urodziła się w 1948 r. Obecnie mieszka wraz z rodziną i cieszy się życiem. Mówiła o wydarzeniach ze swej młodości z lekkim sentymentem. Z pewnością nie było jej łatwo opowiadać o tak trudnym czasie dla społeczeństwa polskiego, lecz nasza Rozmówczyni bardzo szczegółowo i ciekawie snuła opowieść o czasach komunizmu.
Oto wywiad z Panią Janiną:
REDAKTOR:, Czym był stan wojenny?
ROZMÓWCA: Stan wojenny został wprowadzony przez rząd w celu przywrócenia porządku publicznego. Podczas stanu wojennego wojsko przejęło cały porządek publiczny. Wprowadził go generał Wojciech Jaruzelski.
REDAKTOR:, Jakie działania były podejmowane podczas stanu wojennego?
ROZMÓWCA: Podczas stanu wojennego ograniczona była wolność, obywatelom danego państwa nie wolno było wychodzić z domów po godzinie 22.00. Poza tym nie wolno było wyjeżdżać z kraju, trzeba było mieć specjalne zezwolenie na wyjazd.
REDAKTOR: A jak Pani uważa, jaki to był okres dla państwa, dla ludzi?
ROZMÓWCA: Na pewno dla wszystkich był to bardzo ciężki okres, ponieważ ludzie mieli ograniczoną swobodę życia. Panowała tzw. cenzura, wszystko było pod kontrolą władz.
REDAKTOR: A jakie działania podejmowało się wobec osoby, która sprzeciwiła się tak zwanej „cenzurze”?
ROZMÓWCA:, Jeśli ktoś złamał cenzurę to ponosił karę. Na przykład, jeśli jakaś firma sprzeciwiła się władzy łamiąc cenzurę to miała zakaz prowadzenie swojej działalności. Często były nakładane kary pieniężne.
REDAKTOR: Skoro czas komunizmu był czasem nie korzystnym dla ludzi, to czy podejmowali oni jakieś działania, aby go przerwać, czy buntowali się?
ROZMÓWCA: Tak zaczęli się buntować i tak właśnie powstała Solidarność. Solidarność walczyła o wolną Polskę o to, aby Polacy mogli swobodnie przekraczać granicę, żeby mogli prowadzić działalność gospodarczą. Dzięki Solidarności rozpoczęły się różne walki i bunty w celu odzyskania wolności.
REDAKTOR: A kto zapoczątkował Solidarność?
ROZMÓCA: Solidarność stworzył Lech Wałęsa, wraz z np. Tadeuszem Mazowieckim, w ogóle ludzi pragnących odzyskać wolność poprzez Solidarność było bardzo dużo.
REDAKTOR: I właśnie wtedy, gdy powstała Solidarność i kiedy praktycznie wygraliśmy z wojskami to wtedy zaczęto konstruować Okrągły Stół.
ROZMÓWCA: Tak. Przy Okrągłym Stole zasiadywali: Lech Wałęsa czy Aleksander Kwaśniewski.
REDAKTOR: A jaka była idea Okrągłego Stołu?
ROZMÓCA: Okrągły Stół miał na celu porozumienie Solidarności, czyli całej Polski bo wtedy wszyscy obywatele naszego kraju należeli do związków Solidarności w swojej pracy, z ówczesnym rządem Państwa Polskiego.
REDAKTOR:, Więc kiedy powstał Okrągły Stół to razem z nim weszły jakieś ulgi, zmieniło się coś w Polsce?
ROZMÓCA: Tak wtedy pojawiły się ogromne zmiany w naszym społeczeństwie, np; wolne wybory, dzięki którym prezydentem Polski został Lech Wałęsa, a prawie cały rząd należał do osób powiązanych z Solidarnością. Poza tym gospodarka naszego kraju zaczęła się rozwijać, pojawił się wolny rynek, a ludzie mogli swobodnie zakładać nowe działalności gospodarcze.
REDAKTOR:, Czyli zmiany, jakie nastąpiły po objęciu rządów przez Solidarność można zaliczyć do korzystnych?
ROZMÓWCA: Te zmiany były bardzo korzystne dla naszego kraju, a najbardziej pozytywną zmianą było wyprowadzenie wojsk radzieckich z ziem polskich.
REDAKTOR: A jak ocenia Pani warunki życia po zmianach wprowadzonych przez Solidarność?
ROZMÓWCA: Po zmianach wprowadzonych przez Solidarność bardzo dużo młodych ludzi wyjechało za granicę, poza tym życie stało się dużo łatwiejsze, gdy Polska stała się wolna, półki w sklepach zaczęły się wypełniać, a kolejki zmniejszyły się.
REDAKTOR: A jak porównałaby Pani tamte czasy z obecnymi?
ROZMÓWCA: Z pewnością te czasy są o wiele lepsze.
REDAKTOR: A jeśli chodzi o polityków wcześniejszych i teraźniejszych to, jakie są Pani odczucia?
ROZMÓCA: Na przestrzeni lat można zauważyć, politycy byli zawsze podobni do siebie, chociaż w tamtych czasach na pewno mniej słyszało się o działaniach polityków, ponieważ była cenzura i nie było aż takiej ilości mediów, a teraz nagłaśnia się wszystko, co jest z nimi związane.
REDAKTOR: A jak Pani uważa czy ludzie w dzisiejszych czasach interesują się tym, co się dzieje w państwie, czy chodzą na wybory?
ROZMÓWCA: Przedtem też tylko część chodziła na wybory, chociaż frekwencja wtedy była większa, bo panowała dyscyplina wyboru.
REDAKTOR: Czy wybiera się Pani na nadchodzące wybory?
ROZMÓCA: Tak wybieram się. Zawsze chodzę na wybory i wybieram, bo to jest mój obowiązek!
REDAKTOR: A czy uważa Pani, że dzisiejsza młodzież ma wystarczającą wiedze na temat tamtego okresu historii?
ROZMÓWCA: Mają bardzo małą wiedzę.
REDAKTOR: To, w jaki sposób można by zachęcić młodzież żeby zainteresowali się i pogłębili swą wiedzę?
ROZMÓWCA: Może potrzeba w szkole więcej lekcji na ten temat. Żeby uświadomić ich że to co oni wybiorą teraz to jest ich przyszłość, ponieważ obecnie większość młodych myśli w bardzo prosty sposób czyli: "A niech sobie robią to co chcą!", a takie myślenie jest błędne, bo gdy mądrze wybiorą, to ich życie stanie się łatwiejsze.
REDAKTOR: Dobrze, dziękuję za rozmowę.
Druga relacja to wywiad z 54-letnim Panem Janem.
Nasz Rozmówca w monecie ogłoszenia stanu wojennego musiał opuścić rodzinę i wstąpić do wojska. Dziś jest szczęśliwym mężem, ojcem i dziadkiem. Rozmawiając z panią redaktor Pan Jan ze spokojem na twarzy wspominał czasy komunizmu. Dodał też: „to dobrze, że dziś żyjemy w zupełnie innym świecie, w którym każdy może czuć się wolnym człowiekiem”.
Oto rozmowa z Panem Janem:
REDAKTOR:, Co to jest stan wojenny?
ROZMÓWCA: Stan wojenny to jest wprowadzenie ograniczenia swobód, wolności; brak dostępu do telewizji. Kiedy został wprowadzony nie działała poczta, nie działał telefon, nie można było swobodnie poruszać się samochodami?
REDAKTOR:, Co Pan pamięta z tego okresu?
ROZMÓWCA: Szczerze to same nie ciekawe rzeczy, ponieważ w tym czasie służyłem w wojsku; nie trudno się, więc jest domyślić, że wszyscy mieli duże nerwy, nie mogliśmy się kontaktować z rodziną, miasto było przepełnione patrolami z bronią w ręku, często odprawiane były różne kontrole, nie można było wychodzić z domów po godzinie 22.00, z pewnością nie był to przyjemny okres.
REDAKTOR: Późniejszy czas komunizmu to walka o niepodległość i wolność - jak to wszystko wyglądało?
ROZMÓWCA: Po komunizmie został przywrócony stan normalny, czyli zniesiono pewne ustalenia oraz nakazy i zakazy stworzone podczas stanu wojennego, przekształciło się to w stan wyjątkowy, a później po wielu, różnych debatach, rozmowach oraz ugodach politycznych, doprowadzono po prawie 10 latach do pierwszych wolnych wyborów w Polsce.
REDAKTOR: Czy w następnych latach doszło do jakiś zmian?
ROZMÓWCA: Tak, a szczególnie najwięcej zmian nastąpiło w gospodarce rynkowej.
REDAKTOR: A co ze sobą niosły obrady Okrągłego Stołu?
ROZMÓWCA: Obrady Okrągłego Stołu niosły za sobą pewne porozumienie społeczne. Głównym celem było to, aby utworzyć w Polsce taki system, który odpowiadałby warunkom demokratycznym.
REDAKTOR:, Kto brał udział w tych obradach?
ROZMÓWCA: Wszystkie strony, które były w "sporze".
REDAKTOR: A co miały one na celu?
ROZMÓWCA: Ich zadaniem było doprowadzić do stanu demokratycznego w Polsce- udało im sie to, a efekt odczuwamy do dzisiaj.
REDAKTOR: A zmiany, które zostały wprowadzone są według Pana dobre czy złe?
ROZMÓWCA: Te zmiany są dobre, lecz ciągle należy je udoskonalać, dostosowując do warunków, jakie w danej sytuacji panują.
REDAKTOR: Jak Pan ocenia warunki życia w tamtych czasach?
ROZMÓWCA: Warunki życia w czasach komunizmu były bardzo trudne; w sklepach brakowało wszystkiego: żywności, odzieży, podstawowych środków do życia.
REDAKTOR: A co było najtrudniej zdobyć?
ROZMÓWCA: Najtrudniej to z pewnością mięso, wędlinę.
REDAKTOR: A, które czasy według Pana są lepsze?
ROZMÓWCA: Bezwzględnie obecne czasy są dużo lepsze.
REDAKTOR: Jak traktuje się teraz obecnych polityków?
ROZMÓWCA: Tak jak na to zasługują, czyli jeżeli jest polityk mądry, działa dobrze na korzyść społeczeństwa to traktuje się go poważnie, natomiast, jeżeli polityk jest niemądry to wiadomo, że nie może on liczyć na uznanie wśród ludzi.
REDAKTOR: A czy społeczeństwo interesuje się polityką, politykami, państwem?
ROZMÓWCA: Tak ludzie są ciekawi, interesują się tym, co się dzieje w państwie, dokonują pewnych obserwacji po to, żeby później mądrze wybrać na wyborach.
REDAKTOR: A czy dzisiejsze społeczeństwo uczestniczy w wyborach?
ROZMÓWCA: To już różnie. Jeżeli są poirytowani tym, co się dzieje w kraju, czyli jeżeli wszystkie partie polityczne działają nie do końca dobrze, to ludzie się buntują i nie podchodzą do głosowania w wyborach.
REDAKTOR: A czy Pan bierze udział w wyborach?
ROZMÓCA: Tak, biorę.
REDAKTOR: A czy młodzi ludzie mają wystarczającą wiedzę na temat tamtego okresu?
ROZMÓWCA: Młodzi ludzie nie wiedzą za dużo na ten temat, dlatego że były to dosyć trudne oraz nieciekawe czasy, którymi można byłoby się zainteresować.
REDAKTOR: Jak można zachęcić młodzież do pogłębienia swojej wiedzy na temat stanu wojennego?
ROZMÓWCA: Może zachęcić ich poprzez rozmowę z osobami dorosłymi, które doświadczyły ciężkich czasów komunizmu.
REDAKTOR: Dobrze, dziękuję za rozmowę.
Podsumowując nasze rozmowy możemy stwierdzić, że obywatele polscy, którzy na własnej skórze doświadczyli wydarzeń związanych z komunizmem, nie wspominają tego czasu, jako dobrego okresu w swoim życiu. Komunizm w prawdzie miał na celu stworzyć państwo, w którym każdy będzie równy każdemu, lecz nie okazał się dobrym rozwiązaniem dla społeczeństwa. Uważamy, że ludzie nigdy nie zapomną działalności Solidarności, obrad Okrągłego Stołu oraz tych, którzy przyczynili się do odzyskania wolności. Czasy komunizmu nasi Rozmówcy wspominają z lekkim sentymentem, ponieważ były to czasy ich młodości. Jednocześnie są szczęśliwi, że komunistyczne działania zostały przerwane i teraz możemy się cieszyć życiem mieszkając w wolnej Polsce.